Những thay đổi về chính sách BHXH từ 1/7/2025

1. Thay đổi về chế độ ốm đau

Trước đây, người lao động ốm dài ngày có thể nghỉ đến 180 ngày, dù nghỉ bệnh gì. Luật mới về Bảo hiểm xã hội (BHXH) đã bỏ quy định đó, giờ căn cứ vào thời gian đóng BHXH và điều kiện làm việc để xác định mức hưởng.

Từ 01/07/2025, theo Luật BHXH 2024, anh Nam chỉ được nghỉ ốm dài ngày theo từng giai đoạn:

• 30 đến 70 ngày đầu: được hưởng 75% mức lương đóng BHXH.

• Từ ngày 71 trở đi có thể chỉ còn: 65%, rồi 55%, thậm chí 50%, tùy điều kiện làm việc và thời gian đóng BHXH của anh.

Việc mức hỗ trợ hưởng BHXH dựa vào căn cứ này giúp khuyến khích người lao động hồi phục sớm quay lại làm việc, đồng thời giảm gánh nặng cho quỹ BHXH, nhưng vẫn bảo đảm quyền lợi theo lộ trình rõ ràng.

2. Thay đổi về chế độ thai sản

Lao động nữ khi mang thai được nghỉ việc hưởng chế độ thai sản để đi khám thai tối đa 5 lần, mỗi lần không quá 2 ngày. Luật mới cho phép điều này cụ thể hơn.

Nếu mang thai hộ hoặc phải nghỉ giữ thai vì y tế, mà đã đóng BHXH đủ 6 tháng trong 24 tháng liền kề, vẫn được hưởng chế độ như bình thường.

Với trường hợp nghỉ việc sau khi mang thai từ ≥ 22 tuần tuổi: dù chấm dứt hợp đồng lao động, vẫn được hưởng chế độ như lao động nữ sinh con thông thường.

Thêm quyền lợi mới:

• Chồng đóng BHXH tự nguyện, vợ nội trợ cũng được hưởng trợ cấp thai sản.

• Lao động nam được nghỉ đến 60 ngày để chăm vợ con sau khi vợ sinh.

• Tất cả trường hợp phá thai đều được hưởng chế độ thai sản.

• Nếu con mất sớm, mẹ vẫn được nghỉ đủ 6 tháng Thai sản.

3. Thay đổi về chế độ hưu trí

Người đóng BHXH đủ từ 15 năm trở lên sẽ được hưởng lương hưu khi đủ tuổi theo quy định. Luật Bảo hiểm xã hội 2024 đã bổ sung thêm cách tính mức hưởng lương hưu với lao động nam có thời gian tham gia BHXH từ 15 năm đến dưới 20 năm.

Cách tính mới (đã quy định trước, nâng cấp trong Luật 2024), Nam đóng từ 15–<20 năm:

Mức lương hưu = 40% bình quân lương + thêm 1% mỗi năm đóng thêm.

Trợ cấp một lần khi nghỉ hưu: nếu nghỉ đúng tuổi, mỗi năm đóng vượt quy định được trợ cấp bằng 0,5 lần lương bình quân. Nếu lao động vẫn tiếp tục đóng BHXH sau đủ tuổi nghỉ hưu, mức trợ cấp là 2 lần lương bình quân cho mỗi năm vượt quy định.

4. Trợ cấp hưu trí xã hội hàng tháng

Khoản 2 Điều 3 Luật Bảo hiểm xã hội 2024 giải thích trợ cấp hưu trí xã hội là loại hình bảo hiểm xã hội do ngân sách nhà nước bảo đảm cho người cao tuổi đủ điều kiện theo quy định.

Theo đó, công dân Việt Nam được hưởng trợ cấp hưu trí xã hội khi có đủ các điều kiện được quy định tại Điều 21 Luật Bảo hiểm xã hội 2024 như sau:

(1) Từ đủ 75 tuổi trở lên;

(2) Không hưởng lương hưu hoặc trợ cấp bảo hiểm xã hội hằng tháng, trừ trường hợp khác theo quy định của Chính phủ;

(3) Có văn bản đề nghị hưởng trợ cấp hưu trí xã hội.

Với người từ 70 đến dưới 75 tuổi (thuộc hộ nghèo hoặc cận nghèo), vẫn có thể được hưởng trợ cấp nếu đáp ứng các điều kiện khác như không hưởng lương hưu và có đơn đề nghị.

5. Thay đổi về chế độ tai nạn lao động

Theo quy định hiện hành của Luật An toàn, vệ sinh lao động, người lao động tham gia bảo hiểm tai nạn lao động và bệnh nghề nghiệp nếu gặp tai nạn trên tuyến đường từ nơi ở đến nơi làm việc hoặc ngược lại, trong khoảng thời gian và lộ trình hợp lý, và bị suy giảm khả năng lao động từ 5% trở lên, sẽ được hưởng chế độ tai nạn lao động.

Mức hưởng trợ cấp ốm đau của người lao động bị tai nạn trên đường đi, về và phải nghỉ việc để điều trị là bằng 75% tiền lương làm căn cứ đóng BHXH.

Người lao động tham gia bảo hiểm tai nạn lao động tự nguyện, khi bị tai nạn lao động có mức suy giảm khả năng lao động từ 5% trở lên được hưởng chế độ trợ cấp bảo hiểm tai nạn lao động.

6. Thay đổi về chế độ tử tuất

Theo Điều 87 Luật Bảo hiểm xã hội 2024, mức trợ cấp tuất hằng tháng được xác định như sau:

Mức trợ cấp tuất hằng tháng = 50% x Mức tham chiếu.

Trường hợp thân nhân không có người trực tiếp nuôi dưỡng:

Mức trợ cấp tuất hằng tháng = 70% x Mức tham chiếu.

Như vậy có thể thấy, tại Luật Bảo hiểm xã hội 2024 đã chỉ điều chỉnh về căn cứ tính trợ cấp là từ “lương cơ sở” thành “mức tham chiếu”. Nghĩa là mức trợ cấp tuất hằng tháng từ 01/7/2025 phụ thuộc vào mức tham chiếu thay vì mức lương cơ sở như hiện nay.

7. Bảo lưu thời gian đóng & BHXH một lần

Người lao động có thể bảo lưu thời gian đóng để tiếp tục tham gia BHXH, thay vì nhận BHXH một lần. Việc tiếp tục đóng có thể mang lại các quyền lợi cao hơn như lương hưu, BHYT, trợ cấp hàng tháng nếu không đủ tuổi hưởng hưu trí xã hội

Nếu yêu cầu BHXH một lần, chỉ áp dụng trong các trường hợp cụ thể như: đủ tuổi hưu nhưng đóng <15 năm, định cư nước ngoài, mắc bệnh nặng, suy giảm lao động ≥81%, hoặc sau 12 tháng không thuộc diện tham gia và đóng chưa đủ 20 năm.

Tạm kết

Luật BHXH số 41/2024/QH15 và Nghị định 158/2025/NĐ‑CP (từ 1/7/2025) mang đến nhiều thay đổi thiết thực cho người lao động. Với người lao động, hiểu đúng luật chính là cách tự bảo vệ mình trong quá trình làm việc và sau khi về hưu. Với doanh nghiệp, việc tuân thủ đúng quy định chính là giữ an toàn pháp lý, xây dựng nền tảng bền vững cho phát triển lâu dài.