KHI NÀO SAO KÊ CÁ NHÂN CÓ THỂ BỊ KIỂM TRA?

Theo Điều 30–32 Luật Quản lý Thuế số 38/2019/QH14, cơ quan thuế được phép:

• Yêu cầu tổ chức tín dụng cung cấp thông tin tài khoản của người nộp thuế hoặc người liên quan nếu cần thiết để xác minh nghĩa vụ thuế.

• Đối chiếu dòng tiền cá nhân với dữ liệu khai thuế, hóa đơn, báo cáo tài chính của doanh nghiệp.

• Mở rộng phạm vi rà soát đến cá nhân là người đại diện pháp luật hoặc chủ sở hữu doanh nghiệp, khi doanh nghiệp bị đánh giá có rủi ro trốn thuế, kê khai sai, “không hoạt động tại địa chỉ đăng ký”.

Cơ chế này được triển khai mạnh mẽ hơn từ 2024–2025, đặc biệt tại các doanh nghiệp vừa và nhỏ sử dụng tài khoản cá nhân cho hoạt động kinh doanh.

VÌ SAO TÀI KHOẢN CÁ NHÂN CÓ THỂ KHIẾN DOANH NGHIỆP BỊ LIÊN ĐỚI THUẾ?

Trong nhiều doanh nghiệp nhỏ, người đại diện pháp luật thường dùng tài khoản cá nhân để thanh toán, nhận tiền hoặc chi hộ cho công ty.
Điều này tưởng vô hại, nhưng theo nguyên tắc thuế: Mọi khoản thu/chi liên quan đến hoạt động kinh doanh phải được thực hiện qua tài khoản doanh nghiệp và có chứng từ hợp lệ.

Nếu cơ quan thuế phát hiện:

• Có khoản thu cá nhân trùng với giao dịch đầu ra của công ty; hoặc

• Có dòng tiền chuyển, nhận giữa công ty và cá nhân không có chứng từ đối ứng,

Toàn bộ số tiền đó có thể bị ấn định là doanh thu chưa kê khai.

Doanh nghiệp sẽ bị truy thu thuế GTGT, TNDN, cộng phạt 20% và tiền chậm nộp 0,03%/ngày (theo Nghị định 125/2020/NĐ-CP).

RỦI RO LIÊN ĐỚI GIỮA DOANH NGHIỆP VÀ CÁ NHÂN

Khi một doanh nghiệp bị đánh giá rủi ro cao hoặc bị khóa mã số thuế, hệ thống quản lý rủi ro của cơ quan thuế sẽ:

• Mở rộng kiểm tra đến tài khoản cá nhân của người đại diện pháp luật.

• Rà soát các công ty có cùng giám đốc hoặc người đại diện (theo Điều 125 Luật Quản lý Thuế 2019).

• Đối chiếu các giao dịch liên kết, xác định có hành vi chuyển giá hoặc giấu doanh thu.

Điều này đồng nghĩa, rủi ro thuế không chỉ dừng ở doanh nghiệp, mà lan sang cả hệ sinh thái và cá nhân điều hành.

HỆ QUẢ THỰC TẾ DOANH NGHIỆP CẦN NHẬN DIỆN

Việc sao kê cá nhân bị kiểm tra không chỉ dừng ở mức xem xét thông tin. Nó có thể dẫn đến chuỗi tác động dây chuyền khiến doanh nghiệp mất kiểm soát tài chính và uy tín.

• Mất tính hợp lệ của báo cáo thuế và báo cáo tài chính.

• Bị truy thu và xử phạt hành chính.

• Bị ngân hàng đánh dấu rủi ro tín dụng, tạm dừng vay vốn.

• Bị kéo dài thời gian hoàn thuế GTGT, hoặc bị tạm dừng kiểm toán độc lập.

• Trong trường hợp nghiêm trọng, người đại diện có thể bị hạn chế xuất cảnh cho đến khi hoàn tất nghĩa vụ thuế (theo Điều 124 Luật Quản lý Thuế 2019).

Tham gia Group Zalo ATP Accounting: https://zalo.me/g/sgyvai772 để được kiểm tra miễn phí tình trạng mã số thuế và đánh giá rủi ro tài chính cá nhân, doanh nghiệp.

GIẢI PHÁP TỪ ATP ACCOUNTING

ATP Accounting đồng hành cùng doanh nghiệp trong việc thiết lập mô hình tài chính tách bạch và giảm thiểu rủi ro thuế cá nhân, tổ chức:

• Rà soát tình trạng mã số thuế và xác định rủi ro liên đới.

• Thiết lập quy trình dòng tiền hợp pháp, phân tách tài khoản cá nhân – doanh nghiệp.

• Soát xét chứng từ và hồ sơ giải trình đảm bảo hợp lệ khi cơ quan thuế yêu cầu.

• Tư vấn mô hình quản trị tài chính, kế toán an toàn, giúp doanh nghiệp hoạt động minh bạch và bền vững.

CÂU HỎI THƯỜNG GẶP

1. Nếu cơ quan thuế yêu cầu sao kê cá nhân, ngân hàng có thông báo cho chủ tài khoản không?

Có. Theo quy định của Luật Các Tổ chức Tín dụng 2010 (Điều 14) và hướng dẫn tại Luật Quản lý Thuế 38/2019, ngân hàng chỉ được cung cấp sao kê khi có văn bản chính thức từ cơ quan thuế, và phải thông báo hoặc lưu hồ sơ xác nhận về việc cung cấp thông tin này. Tuy nhiên, chủ tài khoản không được từ chối nếu yêu cầu đến từ cơ quan có thẩm quyền hợp pháp.

2. Nếu phát hiện dòng tiền cá nhân, doanh nghiệp bị “hiểu sai”, có thể giải trình hoặc điều chỉnh được không?

Có. Doanh nghiệp và cá nhân có quyền giải trình bằng chứng minh bạch về mục đích dòng tiền (ủy quyền, tạm ứng, hoàn tiền, thanh toán hộ...) trước khi cơ quan thuế ra quyết định ấn định thuế. Theo Điều 60 Luật Quản lý Thuế 2019, nếu chứng minh được tính hợp lệ, cơ quan thuế phải điều chỉnh lại kết luận truy thu và mức phạt.

3. Cơ quan thuế có thể kiểm tra tài khoản cá nhân bao lâu kể từ khi doanh nghiệp bị khóa mã số thuế?

Thông thường, việc rà soát được thực hiện trong toàn bộ giai đoạn bị nghi ngờ có vi phạm thuế, có thể truy ngược 5 năm gần nhất (theo Điều 111 Luật Quản lý Thuế 2019).
Nếu doanh nghiệp đã từng kê khai sai, hoặc có dấu hiệu chuyển tiền giữa cá nhân và công ty trong thời gian đó, cơ quan thuế có thể yêu cầu sao kê để đối chiếu toàn bộ luồng tiền liên quan.

TẠM KẾT

Khi sao kê cá nhân cũng nằm trong phạm vi kiểm tra thuế, ranh giới giữa tài chính cá nhân và doanh nghiệp gần như biến mất. Chỉ có sự tách bạch dòng tiền, hồ sơ minh bạch, hệ thống quản trị chuẩn chỉnh mới giúp doanh nghiệp và người đại diện an toàn trước mọi cuộc kiểm tra thuế.