7 thay đổi lớn tại Thông tư 99/2025/TT-BTC tác động trực tiếp đến doanh nghiệp từ 2026
Thông tư 99/2025/TT-BTC có nhiều thay đổi lớn về kế toán, báo cáo tài chính, kiểm soát nội bộ tác động trực tiếp đến doanh nghiệp từ năm 2026.
12/18/20257 phút đọc
1/ Thông tư 99 thay thế Thông tư 200 từ năm 2026
Trước đây, hệ thống kế toán doanh nghiệp tại Việt Nam chủ yếu được áp dụng theo Thông tư 200/2014/TT-BTC (đối với doanh nghiệp lớn) và Thông tư 133/2016/TT-BTC (đối với doanh nghiệp nhỏ và vừa).
Kể từ ngày 01/01/2026, Thông tư 99/2025/TT-BTC chính thức thay thế một phần lớn các quy định về kế toán doanh nghiệp tại Thông tư 200, trở thành khung pháp lý kế toán mới áp dụng cho mọi loại hình doanh nghiệp (trừ một số quy định liên quan đến kế toán cổ phần hóa doanh nghiệp Nhà nước).
Phạm vi Thông tư 99 thay thế 4 thông tư, bao gồm:
- Thông tư 200/2014/TT-BTC ngày 22/12/2014 hướng dẫn chế độ kế toán doanh nghiệp.
- Thông tư 75/2015/TT-BTC ngày 18/5/2015 (sửa đổi, bổ sung Điều 128 Thông tư 200).
- Thông tư 53/2016/TT-BTC ngày 21/3/2016 (sửa đổi, bổ sung một số điều của Thông tư 200).
- Thông tư 195/2012/TT-BTC ngày 15/11/2012 hướng dẫn kế toán áp dụng cho đơn vị chủ đầu tư.
2/ Bảng cân đối Kế Toán đổi tên thành Báo cáo Tình hình Tài chính
Theo Thông tư 99/2025/TT-BTC, kể từ ngày 01/01/2026, “Bảng cân đối kế toán” chính thức được đổi tên thành “Báo cáo Tình hình Tài chính”, đồng thời điều chỉnh cách trình bày và nội dung chỉ tiêu.
Theo Khoản 1, Điều 17, Thông tư 99/2025/TT-BTC, hệ thống báo cáo tài chính doanh nghiệp sẽ gồm:
- Báo cáo tình hình tài chính. (Thay thế Bảng cân đối kế toán)
- Báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh.
- Báo cáo lưu chuyển tiền tệ.
- Thuyết minh báo cáo tài chính;
- …
3/ Doanh nghiệp không hoạt động liên tục xây dựng bộ báo cáo riêng
Theo Thông tư 99/2025/TT-BTC, doanh nghiệp không đáp ứng giả định hoạt động liên tục phải lập bộ báo cáo tài chính riêng, thay vì sử dụng mẫu báo cáo thông thường.
Quy định này áp dụng khi doanh nghiệp có dấu hiệu không thể tiếp tục hoạt động trong ít nhất 12 tháng tới, như: mất khả năng thanh toán, lỗ lũy kế lớn, có quyết định giải thể, phá sản, ngừng hoạt động hoặc tái cấu trúc toàn bộ hoạt động kinh doanh.
4/ Doanh nghiệp được lựa chọn ngoại tệ làm đơn vị tiền tệ kế toán từ 01/01/2026
Trước đây, doanh nghiệp chủ yếu phải sử dụng VND làm đơn vị tiền tệ kế toán, chưa phản ánh đúng thực tế với các doanh nghiệp có giao dịch ngoại tệ chi phối.
Điều 4 Thông tư 99/2025/TT-BTC, từ 01/01/2026, doanh nghiệp được lựa chọn ngoại tệ như USD, EUR, JPY làm đơn vị tiền tệ kế toán nếu ngoại tệ đó chi phối phần lớn giao dịch.
Lưu ý quan trọng khi Doanh nghiệp lựa chọn đơn vị tiền tệ:
- Doanh nghiệp không được tự ý thay đổi đơn vị tiền tệ kế toán, trừ khi có sự thay đổi lớn, trọng yếu trong hoạt động sản xuất - kinh doanh dẫn đến thay đổi bản chất giao dịch.
- Trường hợp chọn ngoại tệ làm đơn vị tiền tệ kế toán, Báo cáo tài chính công bố vẫn phải trình bày bằng VND, theo phương pháp quy đổi quy định tại Thông tư.
5/ Doanh nghiệp được tự thiết kế Hệ thống Kế toán
Theo Điều 9 Thông tư 99/2025/TT-BTC, từ 01/01/2026, doanh nghiệp được quyền tự xây dựng chứng từ, sổ kế toán chi tiết (tài khoản cấp 2, cấp 3) phù hợp với đặc thù ngành nghề, mô hình quản lý và từng dự án cụ thể.
Tuy nhiên, việc tự thiết kế này phải được quy định rõ trong Quy chế hạch toán kế toán nội bộ, đảm bảo ghi nhận đầy đủ, trung thực và có thể kiểm soát.
Ví dụ:
Doanh nghiệp xây dựng có thể mở TK 154 chi tiết theo từng công trình, hạng mục để theo dõi chi phí riêng cho từng dự án.
Doanh nghiệp thương mại chuỗi có thể mở TK 156 chi tiết theo từng cửa hàng, kho hoặc khu vực để phục vụ quản trị tồn kho.
Doanh nghiệp dịch vụ có thể thiết kế mẫu chứng từ nội bộ riêng (phiếu nghiệm thu dịch vụ, bảng phân bổ chi phí dự án…) thay cho mẫu cứng, miễn là đầy đủ nội dung theo luật.
6/ Linh hoạt hạch toán tại đơn vị trực thuộc
Theo Thông tư 99/2025/TT-BTC, doanh nghiệp được linh hoạt tổ chức hạch toán tại các đơn vị trực thuộc (chi nhánh, đơn vị phụ thuộc) phù hợp với mô hình quản lý và đặc thù hoạt động.
Doanh nghiệp có quyền quyết định cách ghi nhận vốn cấp (nợ phải trả hoặc vốn chủ sở hữu), việc ghi nhận doanh thu – giá vốn nội bộ và việc yêu cầu đơn vị trực thuộc lập hoặc không lập báo cáo tài chính, miễn là đảm bảo phản ánh trung thực và có quy định rõ trong quy chế hạch toán nội bộ.
Doanh nghiệp được tự quyết 3 việc:
(1) Vốn cấp ghi là nợ hay vốn chủ sở hữu
(2) Có ghi nhận doanh thu – giá vốn nội bộ hay không
(3) Chi nhánh có phải lập BCTC riêng hay không.
7/ Doanh nghiệp phải xây dựng quy chế quản trị nội bộ và hệ thống kiểm soát nội bộ
Doanh nghiệp bắt buộc phải viết ra và ban hành “luật nội bộ” quy định rõ quyền hạn – trách nhiệm – quy trình kiểm soát cho mọi giao dịch tài chính, nhằm đảm bảo minh bạch, tránh sai sót, và tuân thủ pháp luật.
Quy định này giúp doanh nghiệp chủ động tổ chức mô hình kiểm soát nội bộ phù hợp với quy mô, đặc thù kinh doanh, hướng tới chuẩn mực quản trị hiện đại, tăng cường khả năng phòng ngừa sai sót và gian lận trong quản lý tài chính – kế toán.
Kết luận
Thông tư 99/2025/TT-BTC đánh dấu bước chuyển mình thay đổi trong hệ thống Kế toán năm 2026. Những điều chỉnh này hướng tới tính linh hoạt, hiện đại và phù hợp với môi trường số, đồng thời đảm bảo yêu cầu minh bạch, trách nhiệm và quản trị rủi ro.
Nhận thêm các tin tức liên quan đến Kế toán dành cho Doanh nghiệp tại Group Zalo: